Restauratie van Metaal

Metaal is een breed begrip. De meeste mensen denken alleen aan goud en zilver, maar ook bijvoorbeeld ijzer, tin, koperlegeringen en lood horen hierbij. Dit geeft een gevarieerd aanbod van voorwerpen. Zo kunt u denken aan tinnen borden, koperen kandelaars, zilveren kettinkjes, blikken plafonds, munten, lampen, boekbeslag etc.. Hieronder vindt u meer informatie. Als u vragen heeft over de restauratie van metaal kunt u vrijblijvend contact met me opnemen.

U kunt bij mij terecht voor bewaaradviezen, bescherming van het metaal, aanvullingen van ontbrekende delen, replica’s, behandeling van brons- of tinpest of archeologisch metaal (zie aparte pagina).

Corrosie

Corrosie leidt tot materiaalverlies en het kan het voorwerp verzwakken, omdat de corrosieproducten (oxiden en zouten) veel zwakker zijn dan het metaal. De corrosieproducten brokkelen af en de metalen delen worden dunner. Een bijkomend probleem is dat de corrosieproducten een groter volume innemen dan het metaal. Door het uitzetten van het materiaal kan een constructie ontwricht raken of barsten. Er zijn verschillende vormen van corrosie, hieronder behandel twee vormen die regelmatig voorkomen: actieve corrosie en galvanische corrosie.

Actieve corrosie

Er is een verschil in actieve- en passieve corrosie. Wanneer er sprake is van actieve corrosie (veroorzaakt door stoffen met een hoge ionische geleidbaarheid) kan dit resulteren in een onophoudelijke corrosie waarbij het onderliggende metaal voortdurend wordt aangetast. Voorbeelden hiervan zijn: kopersulfiden, zilversulfiden en vele metaalchloriden (bronspest/ tinpest). Actieve corrosie kan herkend worden aan de snelle volume-expansie wanneer het metaal overgaat tot het corrosieproduct. Kenmerkend zijn zeer dikwijls het afschilferen of poederachtige voorkomen op het oppervlak. Elke vorm van actieve corrosie is een direct verlies van het originele materiaal. De stabiele patina’s op koper en koper-legeringen zijn in de regel dicht van structuur, goed hechtend en glad (met uitzondering van archeologische voorwerpen). Wanneer er sprake is van actieve corrosie is direct ingrijpen aan te bevelen.

Galvanische corrosie

Een andere veel voorkomende corrosie is galvanische corrosie: wanneer twee verschillende metalen op elkaar zijn bevestigd, bestaat de kans dat er galvanische corrosie ontstaat. Zolang de buitenste laag metaal het binnenste metaal goed omsluit is er geen probleem, maar wanneer scheuren, gaten of andere gebreken in de buitenste laag zijn ontstaan, kan er een galvanische cel ontstaan. In het voorbeeld is het tin een edeler metaal dan de ijzeren kern. Het ijzer fungeert dan als anode en zal versneld corroderen. Een gevolg hiervan kan zijn dat de tinnen laag eraf geduwd wordt door het uitzetten van de ijzercorrosie¹.

Galvanische corrosie van blik

Vuil en stof op uw metalen voorwerp werken sterk hygroscopisch, waardoor er een elektrochemische cel kan ontstaan. Het metaal heeft de neiging om in contact met een elektrolyt² positief geladen metaalatomen af te staan, waardoor de corrosie zich zal voortzetten. De relatieve luchtvochtigheid speelt een grote rol bij het ontstaan van corrosie.

corrosie van ijzer

Restauratie van metaal en leer

Eén van mijn specialisaties is de restauratieproblematiek van de combinatie leer en metaal. Deze combinatie komt men onder andere tegen bij wapenrusting, paardentuig, tassen en andere kostuumaccessoires. Vaak is er een verhevigde corrosie te zien op de plek waar het leer met het metaal in contact komt, ook het leer is daar meestal in slechte conditie.
Hoe dit komt en wat er in dit soort gevallen gedaan moet worden, is in de literatuur niet altijd duidelijk. Daarbij zijn de behandelingen om corrosie te verwijderen vaak schadelijk voor het leer en de behandelingen voor leer zijn op hun beurt vaak weer schadelijk voor het metaal.

Onderzoek

Het oude leer vervangen door nieuw leer kan desastreuze gevolgen hebben voor het object. Nieuw leer bevat veel meer chemische middelen die erg corrosief kunnen zijn. Ik heb hier in samenwerking met diverse musea en een andere leer en metaalexpert verschillende onderzoeken naar gedaan en een aantal behandelingen opgesteld die wél mogelijk zijn. Tevens is er naar leersoorten gezocht die wel kunnen dienen als vervangingsleer. Bovendien is er een behandeling van dit leer mogelijk waardoor de corrosievorming met ongeveer 90% verminderd wordt.

Voorbeelden

In de afbeelding hieronder is te zien dat het ijzer rondom het leer is aangetast door de stoffen die zijn vrijgekomen uit het leer.

Hieronder een voorbeeld van een nieuw stuk leer op een plaatje koper en ijzer. De eerste twee plaatjes zijn van vóór de versnelde veroudering³. De middelste twee plaatjes zijn na veroudering. Bij de laatste twee plaatjes is het leer verwijderd waardoor goed is te zien is dat de corrosie hieronder nog dramatischer is.